Geçmişte ülkemin iç bölgelerinde hasbelkader bir eve girmiş olsa enginar, kendini güzel bir vazonun içinde masanın orta yerinde bulabilirdi, ki bu gerçek ve yaşanmış bir olaydan alıntıdır!

Deniyor ki, soylu bir bitki olduğu kabul edilen enginar, önceleri  Avrupa’da sadece asillerin, zenginlerin yiyebildiği lüks bir yiyecekmiş. 

Kimilerinin Saray, kimilerinin ise Köşk yemeği (Çankaya Köşkü) dediği sakız enginar, Urla yarımadamızda çoğu evin  bahçe duvarlarının  kıyısında, kendisine, komşusuna yetecek yetişirdi. Enginarı yenilecek aşamaya gelen nenelerimiz, dedelerimiz, kestiği enginarların ihtiyacından fazlasını, mutlaka komşularına dağıtır, o gün tüm komşu evlerden de mis gibi enginar yemeği kokusu gelirdi.

NEDİR SAKIZ ENGİNARI

Urla’nın sakız enginarı yapı olarak daha uzun, kozalak formlu, yeşil taç yaprakları olan bir çiçektir. Sadece kalbi değil, yapraklarının büyük bir kısmı da yenir, ki bu onu diğerlerinden ayıran en önemli özelliğidir.  İçi bembeyaz, sakız gibi olduğundan sakız enginarı denmiştir ona..bir başka görüşe göre de, bu yörede en has türlere ‘sakız’ sıfatının eklenmesidir. Sakız keçisi, sakız koyunu vb. gibi. 

URLA’NIN SAKIZ ENGINARI, BU TOPRAKLARIN NAZLI KIZI, HAS KIZIDIR. 

Sakız enginarı, nazlıdır. Daha soğuklar bitmeden erkenden olur. Hava birden  soğur, don olursa, üşür bozulur, Bu  nedenle ihtimam ister, ilgi ister. Ama çok lezzetlidir, tüm bu zorluklara rağmen Urla yarımadasının vazgeçilmezi, baş tacıdır.

Sakız enginarı Urla yarımadasının has kızıdır. Çünkü Urla’da geçmişte sadece sakız enginarı yetiştirilirdi. Günümüz de az da olsa başka tür enginar ekimleri olsa da, bu  toprakların her daim asıl enginarı sakız enginarıdır.

Eskiden Urla da ticari amaçlı büyük tarlalarda enginar üretimi yoktu. Son 50 yıldır enginar tarlalarda ticari amaçla yetiştiriliyor ve Urla’da ki enginar tarla sayısı her yıl katlanarak artıyor. Bu pozitif gelişmeye, Uluslararası Urla Enginar Festivali’nin olumlu katkı sağladığı tartışmasız bir gerçektir. 

URLA'NIN ENGİNAR YEMEKLERİ

Bu topraklarda 3 bin yıl önce de insanlar yaşıyordu. MÖ.600 yılında, İskele’de bulunan zeytinyağı işliğinde sıkılan zeytinlerin yağı ile o tarihlerde de nefis zeytinyağlı yemekler yapılıyordu. Urla’nın bu köklü geçmişi yanında, toprakları bereketli, bitki florası da çok çeşitlidir. Bu özelliklere sahip bir yerin mutfağının da zengin olması doğaldır. Zaman içerisinde göçlerle, mübadelelerle gelenler, Urla mutfağındaki yemek çeşitliliğini daha da arttırmıştır.

Enginar ile bu kadar özdeşleşen Urlanın mutfağında enginar yemekleri geniş yer tutar. Sakız enginarın yapraklarının arasına pirinç ve taze soğan doldurarak yapılan zeytinyağlı enginar dolması mı istersiniz, yoksa çocuklar için iki iri yaprağın içine midye gibi kapatılan pilavla yapılan enginar midyesi mi? 

Urla da çocukluğunu geçirenler hep söyler: ‘biz yalın ayak tarlada, bahçede dolaşırken, elimize tutturulan tazecik sakız enginarların yapraklarını, özellikle alt kısımdaki beyaz kısımları çiğ çiğ çiğner, üsttüne de bir bardak su içerdik..o gizli simyanın ağızda bıraktığı tatlı lezzeti şaşırarak bir kez daha yaşamak için…’

Bir de şu tartışılır hep, enginar dolması kıymalı mı olmalı, zeytinyağlı mı? Gerçi kıymalıya da zeytinyağ girmesi Allahın emri de, diğeri tamamiyle vegan bir lezzet. Bizim duyumlarımız, yarımadanın bir çok evinde, hele bahçedeki odun fırını yandıysa, kıymalı dolmanın hala kral olduğu yönünde.

Doğal Sofra Urla Gönüllüleri; bu kültürel zenginliklerin, geleneksel beslenme alışkanlıklarının, korunmasının, bozulmadan gelecek nesillere aktarılmasının çok önemli olduğuna inanıyorlar. 

URLA SAKIZ ENGINARI YEMEKLERININ OLMAZSA OLAMAZLARI!

Urla’da Enginarın sapından yaprağına her kısmı kutsaldır ve ayrı bir lezzet tabağının malzemesidir. Yani sakız enginarının hiç bir kısmı atılmaz.

Geleneksel Urla enginar yemeklerinin hiçbirine salça, domates konmaz.

Mutlaka zeytinyağı kullanılır.

Enginar etli pişirilecek ise çoğunlukla kuzu eti ya da oğlak eti ile pişirilir.

Şimdiden herkese afiyet olsun. Saygılarımızla.

Doğal Sofra Urla Gönüllüleri
Birgül Türke l- Bilge Bengisu Öğünlü